موانع اثرگذار بر تحصیل کودکان کار

منبع تصویر: http://www.taadolnewspaper.ir

پرداختن به کار (بی­خانمانی، معلولیت و…) یا ترک خانواده، مجبورند تا ساعات طولانی­ای را در روز بر سر چهارراه­ها، کارگاه­ها و … سپری کنند.

مشاهده گزارش بررسی سلامت کودکان کار مدرسه صبح رویش تابستان و پاییز ۹۸

به عبارتی، در این شرایط، کودک صرفاً به دلیل فقر اقتصادی خانواده و کمک کردن به والدین، به اشتغال نمی­پردازد، بلکه کودک در قامت سرپرست خانواده (یا یکی از سرپرستان خانواده) نمایان می­شود. این اشتغالِ به کار (چه ناشی از فقر اقتصادی خانواده باشد، یا ناشی از نبود سرپرست یا عدم توانایی­شان به اشتغال باشد)، از اثرگذارترین متغییرهای تأثیرگذار بر روند کسب تحصیل برای این کودکان به شمار می­آید.

• فقر فرهنگی

 اشتغال به کار کودکان کار و محرومیت آن­ها به تحصیل، صرفاً ناشی از مشکلات اقتصادی خانواده نیست. به عبارت دیگر، از دیگر موانع تأثیرگذار بر کسب تحصیل کودکان کار، می­توان به فقر فرهنگی خانواده اشاره کرد. خانواده­های متعددی وجود دارند که اصولاً کار کودک را پذیرفته­اند و این پذیرش کار کودک، بخشی از سنت فرهنگی­ آنان به شمار می­آید. در این شرایط، کار کودک، برای سرپرست او، موضوعی عادی و بهنجار قلمداد می­شود.

از این­رو، برای بسیاری از والدین این امر پذیرفتنی است که با وجود وضعیت سالم­شان، کودک بایستی به کار بپردازد. از دیگر سو، خانواده­هایی وجود دارند که درس خواندن را مناسب آینده کودکان نمی­دانند. بنابراین، وقتی پدر، خودش از بچگی کار کرده و پدرش همینطور، چگونه می­شود او را متقاعد کرد که بچه­اش به جای کار به تحصیل بپردازد؟. به همین دلیل، فقر فرهنگی نیز، از موانع اثرگذار بر روند تحصیلی کودکان کار به شمار می­آید. قطعاً اگر وزن چنین متغیری بیشتر از وزن متغیر اقتصادی نباشد، اثرگذاری آن کمتر نخواهد بود.

• اتباع بودن

اتباع بودن خانواده نیز، از جمله متغیرهای اثرگذار بر تحصیل کودکان کار به شمار می­آید. بسیاری از این کودکان، اتباع افغانستانی، پاکستانی و … بوده ­اند که والدین­شان فاقد برگه­های هویتی برای سکونت در ایران می­باشند. به همین دلیل، از ترس دستگیری و رد مرز شدن، به کار نمی­پردازند. یا در صورت اشتغال به کار، به دلیل اتباع بودن­شان، به کارهای سیاه و کم درآمد مشغول­اند؛ کارهایی که کفاف درآمد خانواده را نمی­دهد. در این شرایط است که کودک برای امرار معاش خانواده و کمک به تأمین هزینه­های زندگی به کار مشغول می­شود. هر چند که این کودکان، به دلیل اتباع بودن­شان در بسیاری از مدارس پذیرفته نمی­شوند و این طرد از اجتماع مبدأ نیز از موارد اثرگذار بر روند تحصیلی آنان قلمداد می­شود. در برخی از مدارس، مشاهده شده است که از والدین این کودکان به دلیل غیرایرانی بودن­شان، مبالغ زیادی درخواست کرده­اند. در چنین شرایطی، کودک به دلیل  ضعف اقتصاد خانواده در تأمین چنین هزینه­هایی مجبور به ترک تحصیل خواهد شد. هر چند، در صورت پذیرش، 

بسیاری از این کودکان به دلیل اتباع­ بودن­شان مورد تمسخر و اذیت و آزار دیگر کودکان و هم­کلاسی­های­شان قرار گرفته­اند. این نپذیرفتن در اجتماع مقصد، از جمله موارد تأثیرگذاری است که نه­تنها روند تحصیلی کودک را متأثر می­سازد، بلکه چشم­انداز حیات کودک را نیز در هاله­ای از ابهام قرار خواهد داد.

برای مشاهده معضل کودکان کار از منظر آمار کلیک کنید

• مکان زیست

محل زندگی بسیاری از این کودکان، در مناطق حاشیه­ای قرار دارند.  در چنین مناطقی، معمولاً مدرسه­ای برای تحصیل وجود ندارد.