اشتراک گذاری

موانع اثرگذار بر تحصیل کودکان کار

 

کودکان کار، در طول حیات اجتماعی خویش، با مشکلات عدیده­ای رو به رو می­شوند. یکی از این مشکلات، موانع به وجود آمده در مسیر کسب دانش و تحصیلِ مهارت­های زندگی آن­ها می­­باشد. کودکان کار، بیش از هر کودک یا شخص دیگری نیاز به تحصیل در مدارس را احساس خواهند کرد. دلیل عمده آن نیز، به وضعیت خانوادگی این کودکان باز می­گردد. کودکان، بخش اعظمی از دانشِ تعامل با اجتماع و مهارت­های زندگی اجتماعی خود را در کانون خانواده کسب می­کنند. حال در صورت ضعف کارکردیِ نهاد خانواده، کارکرد مدرسه و نهاد آموزش، بیش از پیش خود را نمایان خواهد کرد.

با این وجود، کودک کار، برای کسب دانش و مهارت­های حیات اجتماعی خویش، با موانع اثرگذاری مواجه است.

برای مطالعه معضل کودکان کار اینجا را کلیک کنید

در یک دسته ­بندی کلی، موانع اثرگذار بر تحصیل کودکان کار را می­توان شامل فقر اقتصادی خانواده، وضعیت سلامت جسمانی والدین، اتباع بودن و مکان زیست دانست.

  • فقر اقتصادی خانواده

تعداد بیشماری از کودکان کار و خانواده­ های­شان با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می­کنند. بسیاری از پژوهشگران حوزه کودکان کار، دلیل اصلی کودکِ کار شدن چنین کودکانی را وضعیت اقتصادی خانواده­های­شان دانسته و سایر متغیرهای اثرگذار را در رده­های پایین­تری از مقوله اقتصادی مفروض دانسته­اند. بسیاری از این کودکان، از آن­جا که  خانواده­شان دچار تله فقر و محرومیت بوده، برای امرار معاش خانواده، در طول روز، ساعات مدیدی را به کار در کارگاه­ها، کوره­پزخانه­ها، چهارراه­ها و … مشغول می­باشند. به عبارت دیگر، در این مقوله، فرض بر آن است که والدین کودک به کار اشتغال داشته، اما به دلیل پرداختن به کارهای سیاه (پست) مانند دستفروشی، حمل بار و … قادر به تأمین مخارج خانواده خویش نیستند.

منبع تصویر: https://www.forsatnet.ir/805-17.html

در چنین وضعیتی است که کودک خانواده برای کمک در تأمین معاش خانواده، بالاجبار به کار می­پردازد. در این شرایط، بسیاری از کودکان اصولاً وقتی برای آموزش و تحصیل نخواهند داشت. یا حداقل در صورت پرداختن به تحصیل، تحصیل آنان یا ناقص خواهد ماند یا کیفیت مناسبی ندارد. به عنوان مثال، در موارد متعددی (در مدرسه کودکان کار صبح رویش) مشاهده شده است که بسیاری از کودکان کار، در ساعات اولیه حضور در مدرسه به دلیل اشتغال به کار (تا ساعات پایانی روز یا نیمه شب)، حالت خستگی شدید و خواب آلودگی دارند. قطعاً در چنین شرایطی، کیفیت تحصیل و کسب دانش سیر نزولی خواهد داشت.

  • وضعیت سلامت جسمی والدین
 کودکان کار بیشماری موجودند که با وجود سلامت جسمی والدین و داشتن سرپرست، اما به دلیل فقر فزاینده خانواده (فقر اقتصادی خانواده)، بالاجبار به اشتغال مشغول می­شوند.

اما کودکان کاری هستند که به دلیل ضعف جسمانی پدر، مادر (یا هردو) یا دلایلی دیگری مانند فوت یکی از والدین، به علت تأمین نیازهای خانواده به کار می­پردازند. کودکان کار بسیاری وجود دارند که به خاطر اعتیاد والدین و عدم توانایی آنان در

منبع تصویر: http://www.taadolnewspaper.ir

پرداختن به کار (بی­خانمانی، معلولیت و…) یا ترک خانواده، مجبورند تا ساعات طولانی­ای را در روز بر سر چهارراه­ها، کارگاه­ها و … سپری کنند.

مشاهده گزارش بررسی سلامت کودکان کار مدرسه صبح رویش تابستان و پاییز ۹۸

 

به عبارتی، در این شرایط، کودک صرفاً به دلیل فقر اقتصادی خانواده و کمک کردن به والدین، به اشتغال نمی­پردازد، بلکه کودک در قامت سرپرست خانواده (یا یکی از سرپرستان خانواده) نمایان می­شود. این اشتغالِ به کار (چه ناشی از فقر اقتصادی خانواده باشد، یا ناشی از نبود سرپرست یا عدم توانایی­شان به اشتغال باشد)، از اثرگذارترین متغییرهای تأثیرگذار بر روند کسب تحصیل برای این کودکان به شمار می­آید.

  • فقر فرهنگی

 اشتغال به کار کودکان کار و محرومیت آن­ها به تحصیل، صرفاً ناشی از مشکلات اقتصادی خانواده نیست. به عبارت دیگر، از دیگر موانع تأثیرگذار بر کسب تحصیل کودکان کار، می­توان به فقر فرهنگی خانواده اشاره کرد. خانواده­های متعددی وجود دارند که اصولاً کار کودک را پذیرفته­اند و این پذیرش کار کودک، بخشی از سنت فرهنگی­ آنان به شمار می­آید. در این شرایط، کار کودک، برای سرپرست او، موضوعی عادی و بهنجار قلمداد می­شود.

از این­رو، برای بسیاری از والدین این امر پذیرفتنی است که با وجود وضعیت سالم­شان، کودک بایستی به کار بپردازد. از دیگر سو، خانواده­هایی وجود دارند که درس خواندن را مناسب آینده کودکان نمی­دانند. بنابراین، وقتی پدر، خودش از بچگی کار کرده و پدرش همینطور، چگونه می­شود او را متقاعد کرد که بچه­اش به جای کار به تحصیل بپردازد؟. به همین دلیل، فقر فرهنگی نیز، از موانع اثرگذار بر روند تحصیلی کودکان کار به شمار می­آید. قطعاً اگر وزن چنین متغیری بیشتر از وزن متغیر اقتصادی نباشد، اثرگذاری آن کمتر نخواهد بود.

  • اتباع بودن

اتباع بودن خانواده نیز، از جمله متغیرهای اثرگذار بر تحصیل کودکان کار به شمار می­آید. بسیاری از این کودکان، اتباع افغانستانی، پاکستانی و … بوده ­اند که والدین­شان فاقد برگه­های هویتی برای سکونت در ایران می­باشند. به همین دلیل، از ترس دستگیری و رد مرز شدن، به کار نمی­پردازند. یا در صورت اشتغال به کار، به دلیل اتباع بودن­شان، به کارهای سیاه و کم درآمد مشغول­اند؛ کارهایی که کفاف درآمد خانواده را نمی­دهد. در این شرایط است که کودک برای امرار معاش خانواده و کمک به تأمین هزینه­های زندگی به کار مشغول می­شود. هر چند که این کودکان، به دلیل اتباع بودن­شان در بسیاری از مدارس پذیرفته نمی­شوند و این طرد از اجتماع مبدأ نیز از موارد اثرگذار بر روند تحصیلی آنان قلمداد می­شود. در برخی از مدارس، مشاهده شده است که از والدین این کودکان به دلیل غیرایرانی بودن­شان، مبالغ زیادی درخواست کرده­اند. در چنین شرایطی، کودک به دلیل  ضعف اقتصاد خانواده در تأمین چنین هزینه­هایی مجبور به ترک تحصیل خواهد شد. هر چند، در صورت پذیرش، 

بسیاری از این کودکان به دلیل اتباع­ بودن­شان مورد تمسخر و اذیت و آزار دیگر کودکان و هم­کلاسی­های­شان قرار گرفته­اند. این نپذیرفتن در اجتماع مقصد، از جمله موارد تأثیرگذاری است که نه­تنها روند تحصیلی کودک را متأثر می­سازد، بلکه چشم­انداز حیات کودک را نیز در هاله­ای از ابهام قرار خواهد داد.

برای مشاهده معضل کودکان کار از منظر آمار کلیک کنید

  • مکان زیست

محل زندگی بسیاری از این کودکان، در مناطق حاشیه­ای قرار دارند.  در چنین مناطقی، معمولاً مدرسه­ای برای تحصیل وجود ندارد.

منبع تصویر: https://salameno.ir/detail/16292050

کودکان نیز به دلیل اشتغال به کار و بُعد مسافت تا مدارس دیگر، از تحصیل علم محروم می­شوند. البته مناطق دیگر حاشیه­ای (درون­شهری یا برون­شهری)، با وجود داشتن مدرسه، یا دارای کیفیت پایین آموزشی­اند، یا به دلیل شرایط ناهنجارگونه محله، خانواده­ها اجازه تحصیل در مدارس را به کودکان­شان نمی­دهند؛ چرا که خانواده­ها معتقدند، مدارس در چنین محلاتی خود از جمله مکان­های آسیب اجتماعی به شمار می­آیند.

 

در مسئله فقر اقتصادی خانواده نیز گفته شد که یکی از دلایل اشتغال به کار کودک، درآمد پایین سرپرست خانواده می­باشد. اما لزوماً این درآمد پایین خانواده به مسئله اتباع بودن شخص باز نمی­گردد. بلکه این امر می­تواند ناشی از سطح پایین سواد یا تحصیلات و نداشتن مهارت سرپرست خانواده به کارهای پر درآمد شهری باشد.

امتیاز شما به این مطلب

9 پاسخ

  1. خیلی خوب بود. من همیشه فکر می‌کردم تمام این بچه‌ها از یک باند کار کشیدن و سوء استفاده کننده از بچه‌ها هستن. حالا فهمیدم خیلی هاشون خانواده دارن.

    1. ممنون از توجه شما همراه عزیز
      بله اکثر کودکان کار برای معیشت خانوادشون مجبور به کار کردن هستند و درصد کمی از انها توسط باند مافیا اداره میشوند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *