نبود برنامه‌های توانمندسازی کودکان کار و متکدیان مهمترین نقصان در این حوزه به شمار می‌رود که موجب شده رفع این معضل در طی سال‌ها به سرانجام نرسد و یکی از معضلات زندگی شهری شود هرچند برخی اقدامات مقطعی چون جمع‌آوری متکدیان و کودکان خیابانی نیز انجام می‌شود اما باز هم در اکثر چهارراه‌ها و خیابان‌ها شاهد حضور این افراد هستیم. از این رو با توجه به اهمیت آموزش‌های مهارتی برای این گروه و به منظور فراهم شدن زمینه اشتغال کودکان کاری که نان آور خانواده هستند، طرح آموزش کودکان کار در دستور کار ادارات کل آموزش فنی و حرفه‌ای قرار گرفته است. در استان خراسان جنوبی نیز تفاهم نامه همکاری بین اداره کل فنی و حرفه‌ای خراسان جنوبی و اداره کل بهزیستی استان به منظور افزودن کودکان‌کار به گروهای هدف آموزش فنی و حرفه ای در سال ۱۴۰۱ منعقد شده است.مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خراسان جنوبی در این باره در جمع خبرنگاران گفت: در سال ۱۴۰۱ کودکان کار که بدون مهارت آموزی با مشاغل کاذب نان آور خانواده خود هستند جزو گروهای هدف مهارت آموزی قرار می‌گیرند.(۱)
علاوه بر این، کودکان کار، کودکان خیابانی و کودکانی که مدارک شناسایی‌شان کامل نیست دسترسی کمتری به مدرسه دارند و بسیار زیاد در معرض خطر سوء استفاده از جمله سوء استفاده جنسی و بهره کشی توسط گروه‌های مجرم هستند. در ایران، سازمان های دولتی و غیردولتی که با کودکان خیابانی کار می کنند در امر بررسی مشکلات این کودکان بسیار فعال بوده اند. بسیاری از آن ها به این کودکان، سرپناه، درمان های پزشکی و آموزش پایه ارائه می دهند. علاوه بر این، به این کودکان «مهارت های زنده ماندن» را آموزش می دهند.
به آنان یاد داده می شود که چگونه در این خیابان ها بتوانند جان خود را حفظ کنند. ممکن است بخشی از این مهارت، مهارت های برقراری ارتباط باشد. این کودکان به عنوان فروشنده یا خریدار ممکن است مورد سوء استفاده افراد مجرم و جنایتکار قرار بگیرند. از بعضی از این کودکان به مدت ۸ ، ۱۰ و یا ۱۲ ساعت در روز به عنوان گدای حرفه ای استفاده می شود. به آنان آموزش می دهند که چگونه با این سوء استفاده کنندگان مخوف برخورد کنند. درس های دیگر شامل کمک به کودکان برای دفاع از خود در برابر سوء استفاده جنسی، گرم ماندن در زمستان های برفی و آموزش مهارت های فنی ساده به منظور تشویق آن ها برای دستیابی به روش های مطمئن تر کسب پول است.
برای ساماندهی کودکان و نوجوانان خیابانی باید از ظرفیت خیرین و سازمان های مردم نهاد استفاده شود. ساماندهی کودکان خیابانی در شهرهایی که بیشتر تحت تاثیر این مسئله هستند باید در اولویت قرار بگیرند. در همین ارتباط کودکان و نوجوانان خیابانی که دارای پدر و مادر هستند باید بر اساس شناسایی که صورت می گیرد تحویل خانواده‌هایشان شوند و کودکان و نوجوانان خیابانی که به هر دلیلی امکان شناسایی خانواده آنان وجود ندارد بر اساس علاقه‌مندی که دارند به مدارس و یا نهادهای ذیربط برای کسب مهارت هدایت شوند.
یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود بنگاه‌های اقتصادی و کارفرمایان از فعالیت این افراد در محل کار خودداری کنند، پرداخت هزینه بیمه آن‌ها است که دولت نیز اگر لازم باشد نسبت به پرداخت این حق بیمه اقدام خواهد کرد تا این افراد با مهارت‌هایی که آموزش دیده‌اند بتوانند مشغول به کار شوند. یکی از راهکارهای ساماندهی متکدیان، توجه به ضرورت امر فرهنگ سازی در این زمینه است چرا که شهروندان باید متوجه باشند که داشتن صرفا نگاه ترحم آمیز و دلسوزانه و حتی دادن پول به متکدیان، نه تنها چاره کار نیست بلکه به نوعی زمینه سازی برای این کار است.(۲)
به گزارش ایمنا، کودک‌کار زاییده فقر اقتصادی خانواده است؛ تعداد کودکان کار و خیابان در تهران دو برابر متوسط کشوری است. از سال ۹۳، سازمان خدمات اجتماعی شهرداری به صورت ویژه برای جذب کودکان کار و باز نماندن از تحصیل گام برداشته است. در اقدامی جدید سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای استان تهران به منظور کاهش تعداد کودکان کار از سطح خیابان و چهارراه‌های شهر، به تقویت مهارت یا مهارت آموزی به خانواده کودکان کار می‌پردازد.
سید نجم‌الدین محمدی، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با بیان اینکه ۲۰ مرکز پرتو در سطح شهر تهران وجود دارد، اظهار کرد: زیرساخت‌های ایجاد مراکز پرتو ویژه کودکان کار توسط شهرداری تهران فراهم شده و در اختیار موسسات غیردولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد قرار گرفته است؛ این مراکز به منظور حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل به واسطه کار در خیابان یا کار در کلونی‌ها ایجاد شده است. وی با اشاره به اینکه براساس برنامه پنج ساله سوم توسعه شهرداری تهران، قرار است تعداد این مراکز به ۴۴ مرکز افزایش پیدا کند، ادامه داد: سالیانه سه هزار کودک در مراکز پرتو آموزش می‌بینند؛ کلاس تحصیلی کودکان کار همانند آموزش و پرورش برپا شده و مربیان داوطلب از موسسات و آموزش و پرورش به کودکان درس می‌دهند، البته باتوجه به اینکه اکثر کودکان فاقد مدارک هویتی هستند، مدرک معادل تحصیلی به آن‌ها ارائه می‌شود. به گفته محمدی در سال گذشته دو هزار و ۸۸۵ مدرک تحصیلی برای کودکان کار صادر شده است. مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با اشاره به اینکه مراکز پرتو در حوزه‌های آموزشی، اجتماعی، سلامت و حرفه‌آموزی، به کودکان کار و خیابان، خدمات حمایتی ارائه می‌کنند، گفت: قرار است امسال با آغاز «هفته مهارت» به صورت دائمی، فرد موثر خانواده کودک کار مورد توانمندسازی و مهارت آموزی قرار گیرد چراکه فقدان مهارت در این افراد، خانواده را دچار ناکارآمدی می‌کند؛ مهارت آموزی به فرد موثر خانواده موجب مرتفع شدن مشکلات معیشتی خواهد شد. وی اضافه کرد: توانمندسازی ۵۰۰ خانواده کودک کار برای ایجاد کسب و کارهای کوچک و خانگی در دستور کار است. در سال آینده نیز این تعداد به ۷۰۰ نفر افزایش خواهد یافت تا در زمینه کسب درآمد حمایت شوند. محمدی با بیان اینکه فرد موثر هر خانواده در کارگاه‌های توجیهی استعدادیابی می‌شود، خاطرنشان کرد: پس از این مرحله افراد بر اساس پتانسیل‌هایی که دارند، مهارت آموزی خواهند شد تا کسب و کار خانگی راه‌اندازی کنند؛ سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران نیز در همین راستا فروشگاه‌های دست‌آفرین را راه اندازی کرده تا بستری برای تسهیلگری فروش محصولات کسب و کارهای کوچک و خانگی فراهم شود.
مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با تاکید براینکه کودک نباید در چرخه کار فعالیت داشته باشد، اضافه کرد: براساس قانون، کودک ۱۵ سال به بالا مجاز است کارهایی که سخت و زیان‌آور نباشد را برای حمایت از خانواده خود انجام دهد. به همین علت با درنظر گرفتن سلامت جسمی و روانی کودک (۱۵ سال به بالا) مهارت‌های لازم به کودک کار آموزش داده می‌شود. همچنین کودکان کمتر از ۱۵ سال استعدادیابی می‌شوند تا در آینده مهارت لازم را کسب کنند.(۳)
