اینجا خانه‌ای بی‌تنبیه و پراز گفت‌وگو
روزی یکی از کارشناسان بهزیستی به خانه دوستی آمد. بچه‌ها با زبان شیرین کودکانه‌شان، خانه را برای آن مقام مسئول این‌طور توصیف کردند: «اینجا تنبیه نداریم. کلی وسایل بازی داریم. و… .» در خانه دوستی، اگر کودکی خطایی بکند یا قانون را رعایت نکند، خیالش راحت است که قرار نیست سرزنش یا تنبیه شود. مسأله‌اش با گفت‌وگویی آرام و سازنده حل می‌شود.
روان‌شناس خانه مهارت‌هایی مانند ارتباط مؤثر، همدلی، کنترل خشم، حل مسئله و گفت‌وگو را با روش‌هایی خلاقانه به پسرها یاد می‌دهد.
تمرین استقلال با خیال راحت
قبل‌ترها بچه‌ها برای حل هر اختلاف کوچکی، به ما بزرگ‌ترها مراجعه می‌کردند. اکنون تمرین می‌کنند، تصور کنند ما موقتاً حضور نداریم تا خودشان راه‌حل پیدا کنند؛ البته می‌دانند که همیشه می‌توانند روی حضور امن و حمایتگر ما حساب کنند..
سقراط کوچک درونت را بیدار کن
رویکرد ما در خانه دوستی، «تئوری انتخاب» است؛ البته در کنار دیگر رویکردهای تربیتی. گفت‌وگوهایمان سقراطی است، یعنی با پرسش، نه پند. از بچه‌ها می‌پرسیم:
«اگر دوباره با چنین موقعیتی روبه‌رو شدی، چه می‌کنی؟» «راه‌حلی که انتخاب کردی، مشکل را کم کرد یا بیشترش کرد؟» و آن‌ها، کم‌کم به بازنگری در تصمیم‌های خودشان عادت می‌کنند.
وقتی قانون بازی روشن است، غافلگیری نیست
در مورد پیامدها، پیشاپیش با بچه‌ها صحبت کرده‌ایم. آن‌ها می‌دانند اگر رفتاری نادرست تکرار شود، چه پیامدی برای آن‌ها دارد. ما به دنبال تربیت بر اساس پیش‌بینی‌پذیری هستیم، نه غافلگیری.
وقتی هنوز خانه جدید آماده نیست
در این روزها که خانه جدید بچه‌ها هنوز آماده نشده و یار مهماندار به جمع‌مان نپیوسته، کارهای روزمره خانه –مثل نظافت و سرزدن به آشپزخانه –بر عهده مربیان است.
خوشبختانه، همیارانی از مدرسه به یاری‌مان آمده‌اند و حضورشان باعث شده، مربیان با خیال راحت‌تری شیفت خود را بگذرانند.
دلسوزی با قاطعیت نه قهر
گاهی بچه‌ها از هم‌خانه‌ای‌شان آسیب می‌بینند و انتظار دارند ما طرفشان را بگیریم. در این موقعیت‌ها، پیش از هر چیز با آن‌ها گفت‌وگو می‌کنیم، آموزش می‌دهیم و با قاطعیت و مهربانی، رفتار درست را یادآوری می‌کنیم. اگر رفتار پرخطر تکرار شود، دوباره آموزش را تکرار می‌کنیم، مهارت کنترل خشم را تمرین می‌کنیم و اگر نیاز باشد، با مشارکت کودک، پیامدی منطقی و متناسب در نظر گرفته می‌شود؛ مثلا فرصتی برای کناره‌گیری موقت از فعالیتی که در آن تعارض پیش آمده تا دوباره بتواند در فضایی امن به گروه بازگردد.
خانه‌ای برای رشد و آرامش
در خانه دوستی، هر کودک وسایل شخصی خود را دارد: لباس‌هایی با کوک‌های رنگی برای جلوگیری از جابه‌جایی، پوشه کار اختصاصی، و لوازم‌التحریری که فقط متعلق به اوست. وسایل کمک‌آموزشی و بازی‌های متنوع، بخشی جدایی‌ناپذیر از روزمره آن‌هاست. گاهی میان فعالیت‌هایی مثل رنگ‌انگشتی، کاردستی یا سرمشق، خودشان انتخاب می‌کنند. با این حال، گاه نیاز است چارچوب‌هایی تعیین شود؛ مثلاً برخی وسایل از اتاق‌ها حذف شده‌اند تا احتمال آسیب کاهش یابد.
در برابر بعضی از تردیدها، تجربه ما نشان داده که آموزش مهارت‌های پایه‌ای، مثل هماهنگی چشم و دست یا استفاده از قیچی، نه فقط ممکن، بلکه مؤثر و ارزشمند است. این آموزش‌ها اعتمادبه‌نفس بچه‌ها را بالا می‌برد و به رشد فردی‌شان کمک می‌کند.
یادگیری، مسیر مشترک کودک و مربی
یادگیری فقط برای بچه‌ها نیست. مربیان خانه نیز هم‌زمان با آن‌ها در حال رشدند. گروهی برخط برای آنان راه‌اندازی کرده‌ایم که در آن موسیقی‌های مناسب سن کودکان، کاربرگ‌های آموزشی و نسخه‌های بازبینی‌شده کارتون‌ها از نظر خشونت و الفاظ نامناسب به اشتراک گذاشته می‌شود.
خانه‌ای که آهسته، اما با دل ساخته شد
امکانات خانه در آغاز بسیار اندک بود. اما امروز، با همراهی حامیان بچه‌ها دوچرخه و فوتبال‌دستی دارند؛ دو بازی محبوب و پرطرفدار. هر کودک باغچه‌ای کوچک برای خودش دارد؛ نمادی از حرکت به سوی شخصی‌سازی در دل یک زندگی جمعی. هرچند بیشتر وسایل فعلاً اشتراکی‌اند، اما قدم‌های کوچکی به‌سوی استقلال برداشته‌ایم تا حسادت و رقابت نیز به درستی مدیریت شود.
