بر اساس برآوردهای یونیسف ۲۵۰ میلیون کودک در سراسر جهان مجبور به کارند و از طرف دیگر سازمان بین المللی کار هم گزارش داده که ۳۴ تا ۴۷ درصد از درآمد تمامی خانوارهای فقیر در جهان وابسته به کار کودکان است. این یعنی اگر سیاست ما حذف کار کودکان باشد، بدون آن که به سیاستهای حمایتی مکمل بیندیشیم، عملاً نان آوران بخش بزرگی از فقر را حذف کرده ایم و باید توجه کنیم که پدیده کار کودکان، پدیدهای چندوجهی است. به همین جهت علاوه بر فعالیتهای نهادهای مسئول باید آگاهی بخشی را به سطح خود خانوادهها هم کشاند، چراکه بنا بر یافتههای پژوهشها، بخش بزرگی از به کارگماردن کودکان، خانوادههای خود آنها هستند. بانک جهانی از آنجا که نگاهی اقتصادی دارد، راه حل معضل کار کودکان را برای رفع فقر و تقویت بنیانهای اقتصادی خانوار استوار میکند. بانک جهانی علاوه بر این تلاش میکند تسهیلات و وامهایی در اختیار دولتها قرار بدهد تا بتوانند با این پدیده مبارزه کنند.سازمان بین المللی کار، بیشتر بر استفاده از تجربیات جهانی و اطلاع رسانی تأکید دارد و به عنوان نمونه، توصیه میکند که سنوات تحصیل اجباری در مدارس افزایش پیدا کند. همچنین میگوید باید نظامی از جریمه و پاداش در رابطه با نهادها و بنگاهها در باب کار کودک وجود داشته باشد. سازمان بین المللی کار علاوه بر این معتقد است باید یک نهاد یا واحد مرکزی در دولت برای مبارزه با پدیده کار کودکان ایجاد شود و همه ارگانها ذیل این نهاد فعالیت کنند.
یکی از راه حلهای اساسی برای رفع این معضل هم ایجاد فرصتهای آموزشی برای کودکانی است که از تحصیل بازمانده اند، البته برای کشوری که نظام آموزشی آن به سمت آموزش غیر انتفاعی حرکت کرده است، این اقدام با مشکلات بسیاری رو به رو خواهد بود. اجباری کردن تحصیلات ابتدایی، باید با دقت و ظرافت انجام شود. کار دیگری هم که می توان انجام داد این است که به خانواده هایی که کودکان بازمانده از تحصیل خود را به مدرسه می فرستند، یارانه بدهیم. از طرف دیگری میتوانیم به مدارس نواحی که با معضل بازمانده از تحصیل رو به رو هستند، بودجههای بیشتری اختصاص بدهیم.برآوردها نشان می دهد حدود ۸۰ % از کودکان کار و خیابان، خانواده دارند و به دلیل وجود سرپرست قانونی در خانواده، سیاست، آموزش و مشاوره بر کودکان و خانواده ها خواهد بود تا دست کم بتوانیم از ساعات حضور آنها در خیابان کم کنیم.سازمان بهزیستی بر اساس اهداف برنامه ششم توسعه پیش نویس سندی برای حمایت از کودکان کار و خیابان را با همکاری سازمان های مردم نهاد تهیه کرده است، اما این که چقدر طول میکشد تا این موضوع به بخش اجرایی برسد، چندان روشن نیست. دلیل این موضوع هم این است که نهادهای مختلفی در مورد موضوع کودکان کار دخیل هستند.
باتوجه به این که بخشی از کودکانکار در واقع تنها نان آور خانواده خود هستند، مقابله با کار کودکان چه زیانی به اقتصاد خانوادههایی از این دست خواهد زد، سیاست این است که خانوادهها را به گونه ای توانمند کنیم که فرد شاغل دیگری کاری را که کودکان به دوش می کشند، بر عهده بگیرد.
راه کارهای پیشنهادی با هدف بهبود وضعیت کودکان خیابانی شامل برنامه های آموزشی، برنامههای کاهش آسیب و خطر، برنامههای درمانی خانواده، پیشگیری از بیماریها، ایدز و عفونتهای منتقله جنسی می باشد. ارائه خدمات مشاوره، مددکاری و حمایتی به خانواده های افراد بیکار و زندانی میتواند در راستای پیشگیری از خیابانی شدن مؤثر باشد. با توجه به خطر شیوع بیماری منتقله جنسی در منطقه و کشور ما و باتوجه به این نکته که بیماری های آمیزشی و رفتارهای پرخطر جنسی در این کودکان شایع است، توجه ویژه به آنان و درمان این کودکان در جهت پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری می تواند سودمند باشد.(۱)
راه کارهای کوتاه مدت در زمینه بهبودی وضعیت کودکان خیابانی و کار عبارتند از:
شناسایی کودکان خیابانی و برقراری ارتباط با آنان،
ایجاد سرپناه مناسب برحسب وضعیت کودکان خیابانی و خانوادههای آنان
تدوین قوانین مورد نیاز برای حمایت کودکان خیابانی، مشخص کردن سازمان مسئول حمایت از کودکان خیابانی، استفاده از مشارکتهای مردمی در حمایت از کودکان خیابانی و ایجاد شبکه نظاممند و یکپارچه مراقبت و حمایت از کودکان خیابانی.
راه کارهای بلندمدت شامل:
– فرهنگ سازی در زمینه شیوههای برخورد مردم با کودکان خیابانی.
– اعمال نظارتهای بیشتر بر نواحی حاشیه نشین.
– تأمین رفاهی و اجتماعی خانوادههای محروم و نیازمند.
– به رسمیت شناختن کودکان خیابانی در فعالیتهای اجتماعی.
– مشارکت دادن کودکان خیابانی در تصمیم گیریهای مربوط به خود.
– آموزش مهارتهای زندگی.
– رشد برنامه های کنترل اجتماعی برای این کودکان.
– سرمایه گذاری های اقتصادی و فرهنگی در شهرهای کوچک که مانع از مهاجرت به مراکز استانها می باشد.(۲)