مهرماه 1394 بود که برای اولین بار زنگ «مدرسۀ کودکان کار صبح رویش» در کوچه‌های شهر پیچید تا جایی برای کودکی و رشد کودکان کار و در معرض آسیب محلۀ دروازه غار تهران باشد.با قد کشیدن بچه‌ها، صبح‌رویش هم بزرگتر شد تا جایی که امروز 12۱۱ دانش آموز در 1۱ مرکز مشغول آموزش تحصیلی، یادگیری مهارت‌های زندگی ، مهارت‌های فنی و هدایت شغلی هستند و از خدمات درمانی، مددکاری و روانشناسی و پوشاک گرم، صبحانه و ناهار بهره‌مند می‌شوند.
صبح‌رویش یک سازمان مردم‌نهاد(NGO) و مستقل با مجوز از وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور و بهزیستی است.(شماره ثبت 37599 و شناسه ملی 14005526993)
تمامی هزینه‌های صبح رویش توسط حامیان مردمی تأمین می‌شود.
برای مشاهده مقاله معضل کودکان کار کلیک کنید!
چشم انداز:
آینده‌ای که در آن کار کودکان بازی کردن است.
ماموریت:
برای کودکانمان آموزش همه جانبه و توانمندساز.– برای جامعه‌مان آگاهی و مشارکت.– و برای تصمیم‌گیران آگاهی از ریشه‌ها و راهکارهای پایدار.
مراکز صبح رویش:
مدرسه دبستان و پیش دبستانی پسرانه – شهید هرندی (دروازه غار)
مدرسه دبستان و پیش دبستانی دخترانه – شهید هرندی (دروازه غار)
مدرسه متوسطه دوره اول پسرانه – محله باغ‌آذری
هنرستان پسرانه – محله باغ‌آذری
مدرسه متوسطه دوره اول دخترانه – شهید هرندی (دروازه غار)
جوانکده (مرکز مهارت آموزی) – شهید هرندی (دروازه غار)
مرکز همیم (دبستان دخترانه و دبستان پسرانه) – شهید هرندی(دروازه غار)
جابزی (مدرسه سیار کودکان کار)
پیشگام(کودکان بازمانده از تحصیل) – شهید هرندی(دروازه غار)
مرکز رشد(آموزش مهارت‌های نرم و اتصال به بازارکار) – شهید هرندی(دروازه غار)
خانه دوستی – مرکز نگهداری شبانه‌روزی
- واحد روانشناسی:
واحد روانشناسی صبح رویش با بهره‌گیری از نیروهای متخصص خود، برنامه ویژه‌ای را در سطح پیشگیری، مداخله در آسیب‌ها،درمان و ارتقاء سلامت روان دانش‌آموزان دنبال می‌کند. تیم روانشناسی، رویکرد تعامل مستمر و مستقیم با کودکان را به جای رویکرد ارجاعی برگزیده است و به صورت فرا تشخیصی و بر مبنای اصول ارتباطات و رفتار مبتنی بر کنترل درونی در مدرسه و در میان کودکان حضور فعال دارد. همچنین این تیم با طراحی و اجرای پروتکل‌های درمانی همچون کراپ( کمیته رسیدگی به آسیب‌های پر خطرـ اورژانس سلامت روان مدرسه) به صورت کاملاً علمی و پژوهش محور در تمام مراکز آموزشی صبح رویش فعالیت می‌کند.
- واحد مددکاری:
واحد مددکاری صبح رویش به مسائل و مشکلات محیط پیرامونی کودکان کار در محل زندگی، محل کار ، خانواده ، اطرافیان و کلیه ارتباطات آنها می‌پردازد. فعالیت مددکاران صبح رویش به گونه‌ای است که در ساعات آموزشی مدرسه در کنار کودکان و در ارتباط مستقیم با آنها حضور فعال دارند و در زمان عدم حضور کودکان در مدرسه ( کار یا فراقت آنها ) با بهره گیری از توان و تجربه خود و اطلاعات به دست آمده وثبت شده در پرونده‌های مددکاری، به حمایت مستقیم در محل کار یا زندگی آنها می‌پردازد
- صف مارپیچ:
از آن‌جا که صف‌های رایج در مدارس که کودکان در کلاس‌های جداگانه به ترتیب قد و پشت سر هم می‌ایستند، خود عامل ایجاد تقابل ، رقابت و مقایسه و حتی عدم برابری نشان می دهد، صف مدرسه صبح رویش به حالت مارپیچ طراحی شده است. به گونه‌ای که کودکان در کنار هم و دست به دست هم تمرین وحدت و دوستی و رفاقت می‌کنند و به جای از جلو نظام گفتن‌های پادگانی، از بغل وحدت می‌گویند و همراه با دست زدن و بالا پایین پریدن ( کودکی کردن) شعار دوستی و راستی می‌دهند.
- میز گفت و گو:
ایجاد اختلاف و درگیری میان کودکان در سنین کودکی و نوجوانی بسیار طبیعی و رایج است. این تقابلات فرصت خوبی را ایجاد می‌کند تا روابط بین فردی و حل مسأله را به کودکانمان آموزش دهیم. یکی از اصلی‌ترین رویکرد‌های حل مسأله در این‌جا دعوت کودکان به گفت وگو است. به جای این‌که مانند یک دادگاه نقش قاضی را داشته باشیم و بخواهیم مقصر را پیدا و توبیخ کنیم، کودکان را به حل مشکل توسط خودشان دعوت می‌کنیم تا پشت میز گفت و گو بنشینند و درباره اختلاف خود گفت و گو کنند. چرا که نیاز به حل مسأله به خصوص از طریق گفت و گو از نیاز های مهم این کودکان در زندگی آینده است.
- جذب کودکان به مدرسه:
الگوی صبح رويش به گونه‌ای طراحی شده که هر کودکی با هر شرايطی جذب آن شده و امکان بهره گيری از آموزش‌های چند جانبه را پيدا می‌کند.
در واقع مدرسه فرآيند‌های رفتاری خود را به گونه‌ای تنظيم کرده که کودکان نه تنها آمدن به مدرسه را بی‌علاقه و از روی اجبار انجام ندهند بلکه به مدرسه علاقه و اشتياق زيادی داشته باشند.
شايد در سال‌های ابتدايی راه اندازی صبح رويش که کودکان پيرامون محل ساختمان صبح رويش با عدم شناخت رويکرد جذاب صبح رويش نياز به دعوت و جذب به مدرسه را داشته اند ، ليکن در حال حاضر دعوت و جذب به مدرسه از سوی دانش آموزان فعلی از دوستان‌شان در محل کار يا خيابان انجام مي‌شود و نيازی به برنامه يا اقدام جداگانه‌ای برای اين موضوع ندارد.
- نيکوکاری:
هر چند کودکان صبح رويش خود در معرض آسيب و فقر مادی هستند، اما يکی از برنامه‌های اساسی صبح رويش که به همراه کودکان انجام مي‌دهد، فعاليت دانش آموزان در جايگاه نيکوکار است. در واقع رويکرد تربيتی صبح رويش به گونه‌ای است که مي‌کوشد عزت نفس را در کودکان کار احيا نمايد و برای اين کار نياز به دو فاکتور خود کارآمدی و احساس ارزشمندی در کودکان است. پروژه‌های نيکوکاری صبح رويش اين دو فاکتور را از طريق انجام کارهای عام‌المنفعه توسط دانش آموزان برای افراد سکونت‌گاه های محروم در کودکان تقويت کرده و در واقع کودکانه که روزی خودرا در جايگاه محروم ،مستضعف و حتی نوعاً متکدی مي‌ديدند، در طی پروسه‌ای چند ساله با ارتقای عزت نفس ديگر به اقدامات دون شأن انسانی نپرداخته و خود را در جايگاه نيکوکار مي‌يابند.
لازم به ذکراست در صبح رويش عناوين کودک کار، آسيب و … در هيچ کدام از تابلوها و محيط مدرسه که کودکان در آن حضور پيدا مي‌کنند يافت نمي‌شود.
- کده‌ها:
در الگوی رویش کلاس‌های با پسوند کده جایگزین کلاس های خشک و مرسوم شده اند تا مدرسه و برنامه درسی برای کودکان جذاب و مؤثر باشد.
- بازی‌کده:
کلاس بازی‌کده جایی برای کودکی است. در زنگ بازی‌کده با انجام بازی های جذاب و هدفمند، ضمن افزایش ساعات نشاط‌انگیز کودکان در مدرسه، ابزاری مؤثر در فرایند رشد کودک و تربیت و یادگیری او، فراهم می‌گردد.
- وطن‌کده:
وطن‌کده کلاسی است با فضا و شکلی مشابه مکتب‌خانه‌های قدیم که در آن کودکان با فرهنگ ایرانی و اسلامی، آشنا و مأنوس می‌شوند. قصه های کهن،شاهنامه خوانی، آشنایی با قهرمان های ملی و مذهبی، آشنایی با قصه های قرآنی و نمایش خلاق اقداماتی است که کودکان را با این فرهنگ آشنا می‌کند.
- هنر‌کده:
کلاس هنر کده مکانی است که از طریق انجام فعالیت‌های هنری زمینه شروع فعالیت های حرفه آموزی کودکان را فراهم می‌کند. در این کلاس کودکان بسته به نیاز و علاقه به انجام مهارت‌های دستی، ساخت کاردستی، ترکیب رنگ ها و رنگ آمیزی،تخلیه هیجانات و احساسات و … می پردازند.
- زیست‌کده:
کلاس زیست‌کده برای آموزش مهارت‌های زندگی است. مهارت هایی که هر انسانی در زندگی به آن احتیاج دارد. مانند خودآگاهی ، جرأت ورزی، کنترل خشم، حل مسائل زندگی، ارتباط موثر با دیگران، نه گفتن و … .
در صبح رویش کودکانی که در این سن کم به دلیل شرایط کار در جامعه ناسالم با شرایط سختی همچون پیشنهاد جابجایی مواد مخدر و جرم و جنایت مواجه می‌شوند بیش از سایر کودکان نیازمند یادگیری مهارت‌های کلاس زیست‌کده هستند.
- عددکده:
عددکده جایگزین زنگ ریاضی است. فضاسازی متناسب با محتوای درس ریاضی بر روی دیوار کلاس انجام می‌شود و با نمایش اعداد و احجام به صورتی خلاقانه و جذاب، مفاهیم ریاضی به کودکان آموزش داده می‌شود.
- ادب‌کده:
ادب‌کده جایگزین زنگ فارسی و ادبیات است. در ادب کده، با فضاسازی متناسب با محتوای درس ادبیات بر روی دیوار کلاسی، ادبیات فارسی آموزش داده می‌شود و مهارت‌های نوشتاری و داستان نویسی کودکان، تقویت می‌گردد.
- عجب‌کده:
عجب‌کده جایی است برای انجام آزمایش، خطا و کشف چیستی‌ها و چراهایی که در ذهن کودک نقش می‌بندد. در این بخش، ابزارهای متنوع برای انجام آزمایش و پژوهشگری در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد.
- دهکده:
طبیعت بستر ناب و مناسبی برای تجربه و یادگیری کودکان است. کلاس دهکده باغچه‌ای 200 متر مربعی است که از طریق ایجاد فرصت زندگی نزدیک به طبیعت، روح زندگی، نشاط و خلاقیت را در مدرسه زنده می‌کند و کودکان با فاصله گرفتن از سبک زندگی مصرف‌زده شهری، علاوه بر بهره بردن از زیبایی‌های طبیعی، به خلق ایده‌های نوآورانه می‌پردازند. همچنین با فعالیت بدنی در دهکده هیجاناتی را همچون خشم، به صورت مناسبی تخلیه شده و با ارتقای خودکارآمدی به عزت نفس کودکان و نیز افزایش روحیه همکاری،همدلی، ارتباط با طبیعت، ارتباط با خدا و دیگران افزایش می‌یابد.
در دهکده کودکان سبزی کاری، زراعت، ساخت خانه چوبی، نگهداری از دام و طیور و کاهگل کردن دیوار را تجربه می‌کنند.
- زنگ حال‌خوب:
زنگ حال خوب در راهروی مدرسه قرار گرفته است و علاوه بر کودکان، کادر مدرسه و همچنین میهمانان نیز می‌توانند با نواختن آن، دیگران را در حال خوب خویش، شریک کنند.
نواختن زنگ حال خوب، بهانه‌ای است برای اعلام حال خوب و انتشار شادمانی و امید به عنوان یکی از سرمایه‌های روانشناختی مثبت، در فضای مدرسه. کودکان با نواختن زنگوله شادمانی در مدرسه، تجربه شاد بودن با بهانه‌های ساده و شریک کردن دیگران در این حال خوب را تمرین می‌کنند.
- کلاس پیشرو:
کودکان بازمانده از تحصیلی که با تأخیر سنی زیاد نسبت به پایه تعیین سطح شده قرار دارند، در کلاس چند پایه‌ای که کلاس پیشرو نام دارد، قرار می‌گیرند. تا بتوانند در زمان کوتاه‌تری به پایه درسی متناسب با سن خود نزدیک شده و زمینه ترک تحصیل آنان در آینده مرتفع گردد.
- تابلوی دلنوشته:
تابلوی دلنوشته فرصتی است که کودکان می‌توانند آرزوها و دلنوشته‌های خود را بر روی کاغذی نوشته و بر روی تابلوی مخصوصی که برای این منظور در راهروی مدرسه قرار گرفته است، قرار دهند. نوشتن، هم ابزاری مناسب برای تخلیه هیجانی کودک است و هم روزنه‌ای را به منظور شناخت بهتر ذهن و دنیای کودک، پیش روی مربیان و درمانگران باز می‌کند.
نوشتن آرزوی بچه‌ها به این معنا نیست که قرار است ما یا حامیان مدرسه برآورده کننده این آرزوها باشیم، بلکه کودکان را برای رسیدن به آرزوهای‌شان با تلاش خودشان آماده می‌کنیم.
- تابلوی شخصیت:
در تابلوی شخصیت، عکس و نقاط برجسته زندگی افرادی که در ابعاد مختلف فکری، اجتماعی، علمی، فرهنگی و ….منشأ اثر بوده‌اند، نمایش داده می‌شود. شخصیت‌های انتخاب شده قرابت‌هایی با سبک زندگی و شرایط کودکان، داشته‌اند و با تلاش و اراده توانسته‌اند تغییرات زیادی را در زندگی خود و اطرافیان‌شان رقم بزنند.
- کیف و کتاب در مدرسه:
با توجه به اثربخشی و ماندگاری بالاتر یادگیری و تمرین در مدرسه و همین طور مشکلات جسمانی حاصل از حمل کیف‌های سنگین برای کودکان به ویژه در مقطع ابتدایی، درالگوی رویش، کودکان ملزم به بردن کیف و کتاب به خانه نیستند.
- ناظم روانشناس:
صبح رویش با نظم پادگانی ، رویکرد کنترل بیرونی و اجبار برای منظم کردن بچه ها و مدرسه مخالف است. ناظم مدرسه نه تنها برای بچه ها سختگیر و ترسناک نیست، بلکه مانند خواهر یا برادر مهربان بزرگتر، مشاور و همراه آن‌هاست. صحنه‌هایی از نوع از سر و کول ناظم بالا رفتن،بازی کردن، دست گردن ناظم انداختن در مدرسه زیاد به چشم می‌خورد. چنین شخصی باید دارای تخصص ارتباط مؤثر و روانشناسی کودک باشد.به همین دلیل حضور حداقل یک ناظم دارای تحصیلات روانشناسی، الزامی است. ناظم-روانشناس به دلیل نوع کار خود، سطح ارتباطی بالایی با همه دانش آموزان دارد و با نگاه دقیق و ریشه‌ای، مشکلات رفتاری دانش آموزان را رصد کرده و راهکارهای مناسب را پیش بینی می‌کند.
- مدرسه را به بچه‌ها بسپاریم:
مسئولیت‌پذیری می‌تواند یکی از آموزش‌های مورد نیاز کودکان برای حال و آینده باشد. در الگوی رویش کار مدرسه به بچه‌ها سپرده می‌شود تا از طریق درگیر ساختن کودکان در فعالیت‌های مختلف، اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری، قدرت سازماندهی و حس خودکارآمدی آنان افزایش یافته و بستر مناسب برای مسئولیت‌پذیرانه آنان فراهم گردد.
- زنگ آراستگی:
ده دقیقه آخر زنگ پایانی کلاس‌ها در هر روز، زنگ آراستگی نام دارد. در این زمان، دانش‌آموزان با مشارکت یکدیگر به نظافت و آراستن محیط مدرسه و کلاس می‌پردازند.
- هم‌سفرگی:
دانش‌آموزان در فضایی مانند خانه ضمن مشارکت در فراهم آوردن وسایل صبحانه و نهار، با پهن کردن سفره بر روی میز، به صورت گروهی، هم‌سفره می‌شوند و آداب اجتماعی از جمله در کنار هم بودن، بر سر یک سفره نشستن و مشارکت جمعی را تمرین می‌کنند.
- فضاسازی کلاس ها توسط بچه‌ها:
طراحی فضای مدرسه، کلاس، دیوارها و تجهیزات در یادگیری کودکان بسیار مؤثر است . این فضاسازی با ایده‌ها و مشورت کودکان و مشارکت خودشان انجام می‌شود تا ضمن ارتقای مسئولیت‌پذیری و مشارکت آنها، موقعیت یادگیری، همکاری، روابط بین فردی، خود آگاهی و … فراهم می‌شود و محیط مدرسه با ایده و دستان خود بچه‌ها زیبا و دوست داشتنی شود.
